یکی از مهیجترین و جذابترین ورزشهای رقابتی اتومبیلرانی است؛ اگر بخواهیم به تاریخچه ورزش اتومبیلرانی اشاره کنیم باید بگویم در ابتدای اختراع خودروها سرعت و قدرت زیادی نداشتند، ازاینرو برای رقابت بیشتر به مسافت طی شده توسط خودرو توجه میشده تا سرعت آن.
اما امروزه سریعترین و قدرتمندترین خودروها در مسابقات امروزی به کار گرفته میشوند و تمرکز رقابتها بیشتر بر این است که چه کسی زودتر مسافت تعیینشده را طی کند.
اولین مسابقات رسمی اتومبیلرانی در سال 1894 انجامگرفته است؛ این مسابقه به طور خاص برای آزمایش قابلیت اطمینان خودروهای شرکتکننده در مسابقه طراحی شده بود. البته قبل از این مسابقه هم رقابتهای غیررسمی انجام شده بودند که قدمت آنها به دهه ۱۸۸۰ برمیگردد، اما آن رقابتها رسمی نبودند و صرفاً رانندگان برای نشاندادن مهارتهای رانندگی خودشان دور هم جمع شده بودند.
بنابراین اولین رویداد رسمی مسابقات اتومبیلرانی همین مسابقه استقامت ۵۰ مایل بود که از پاریس تا روئن در فرانسه انجام شد و معیارهای مسابقات اتومبیلرانی را تعیین کرد.
شاید باورتان نشود؛ اما سرعت خودروهای رانندگان این مسابقه به طور متوسط کمی بیشتر از ۱۰ مایل در ساعت بود! بدیهی است که این سرعت اصلاً با استانداردهای امروزی مطابقت ندارد، اما درهرصورت آغازگر این رشته ورزشی شد. بهزودی مسافتهای طولانیتر و سرعتهای بالاتر بهعنوان دو معیار اصلی این رقابتها در نظر گرفته شد. البته برای اولینبار در همین مسابقات بود که خودروهای دارای موتور احتراق داخلی به شکل رسمی معرفی شدند و تحولی بزرگ در تاریخ اتومبیلرانی شکل گرفت.
رالی را شاهزاده آلبرت اول موناکو در سال ۱۹۱۱ در موناکو راهاندازی کرد که کشور کوچکی در جنوب شرقی فرانسه خواهد بود. هدف از این کار را میتوان نمایش نوآوری و قدرت خودرو های مسابقه دانست.
اولین شرکتکنندگان این مسابقه از ۱۱ نقطه اروپا مسابقه را آغاز میکردند و در مونتکارلو به فینال میرسیدند. اولین برنده هانری روژیه فرانسوی بود که بر اساس ظرافت اتومبیلش به موفقیت رسید. اما در حال حاضر برنده بر اساس زمان تنظیم شده در مراحل مختلف تعیین میشود.
برگزاري مسابقات اتومبیلرانی در ايران به اوايل دهه 30 هجري شمسي برمیگردد. در آن سالها خارجيان مقيم ايران با همکاري چند تن از علاقهمندان ايراني، اين رشته ورزشي را پایهریزی كردند. در ابتدا به علت فقدان پيست مخصوص، مسابقات در كوي كن، فرودگاه قلعه مرغی، پاركينگ نمايشگاه بینالمللی و همچنین اطراف استاديوم آزادي برگزار میشد كه البته به لحاظ حرفهای و رعايت استانداردهاي بینالمللی مشكلاتي وجود داشت. بعد از انقلاب اسلامي مسابقات اين رشته تعطيل شد، اما سال 1369 و پس از 10 سال وقفه در امر برگزاري مسابقات اتومبیلرانی در كشور، فدراسيون اتومبیلرانی به همت تعدادی از قهرمانان اسبق كشور در اين رشته، در كنار فدراسيون موتورسواري تشكيل شد و از آن سال به بعد به نام فدراسيون موتورسواري و اتومبیلرانی به فعاليت پرداخت. سال 1373 و بعد از تلاشهای مستمر مسئولان فدراسيون، پيست اتومبیلرانی مخصوص در استاديوم ورزشي آزادي احداث شد و از سال 1374 نيز اين فدراسيون به طور رسمي به عضويت فدراسيون درآمد. احداث پيست مخصوص اتومبیلرانی در استاديوم آزادي تحول بزرگي در اين رشته (FIA) بینالمللی اتومبیلرانی پرطرفدار در كشورمان بود چراكه قبل از آن علاقهمندان به اين رشته مهیج با مشكلات بسيار زيادي براي تمرين و برگزاري مسابقات روبرو بودند، اما پيست مخصوص مجموعه آزادي باعث شد تا دوستداران اتومبیلرانی گرد هم جمع شده و با خيالي آسوده در اين رشته فعاليت كنند. در حال حاضر مسابقات اتومبیلرانی در ایران به چهار شکل سرعت (ریس)، رالی، مارپیچ (اسلالوم)، تپه نوردی (هیل کلایم) و امدادی برگزار میشود. برای اینکه بتوانید در مسابقات اتومبیلرانی شرکت کنید، میبایست ابتدا عضوی از باشگاههای موتورسواری و اتومبیلرانی باشید و در کلاسهای آن شرکت کنید؛ همچنین فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی ایران هر ساله لیستی از قوانین مسابقات اتومبیلرانی منتشر میکند که برای شرکت در مسابقات این فدراسیون، میبایست آنها را رعایت کرده باشید.
آداب رانندگی خودرو مسابقه با خودروی شهری کاملاً متفاوت است؛ اما نکته حائز اهمیت این است که رانندگان هر دودسته باید خوشبرخورد و هوشیار باشند.
هوشیاری در رانندگی بسیار مهم است؛ چرا که در صورت عدم هوشیاری جان راننده و سایر سرنشینها به خطر میافتد و خودرو دچار آسیب جبرانناپذیر میشود.
امروزه برای اتومبیلرانی از لباسهای اسپارکو(sparko) استفاده میشود؛ لباسهایی ضدحریق، سبک و از جنس فیبر مصنوعی که در آزمایشگاه مورد آزمایش حرارتی قرار میگیرند. آزمایش بدین صورت است که آتشی بافاصله 3 سانتیمتر و دمای 300 تا 400 درجه سلسیوس را در مقابل لباس میگیرند، اگر لباس توانست تا 10 ثانیه در مقابل شعلهورشدن مقاومت کند برای رانندگان قابلاستفاده است.
لباسهای رانندگان باید دارای سرآستین، پوشش مچ و سر زانوهای انعطافپذیر با دو تا چهارلایه نومکس باشد. این لباسها قبل از اینکه مورد آزمایش نهایی واقع شوند پانزده مرحله شستشو و خشکشدن را تجربه میکنند. سپس در معرض حرارتی بهاندازه 600 تا 800 درجه سلسیوس قرار میگیرند؛ سطح درونی لباس نباید در کمتر از چهارده ثانیه به دمای 41 درجه برسد.
همچنین زیپ لباس و رشته آن باید در برابر حرارت مقاوم باشند و ذوب نشوند؛ همچنین گرما را به نزدیکی پوست راننده نرسانند. تمامی چیزهایی که به لباس وصله میشوند مانند لوگوی اسپانسرها باید در برابر حرارت مقاوم باشند؛ گرچه امروزه بیشتر آنها بر روی پیراهن چاپ میشوند.
همچنین لباسها باید دارای دو نگهدارنده در قسمت شانهها باشند. این بندها باید توانایی تحمل وزن راننده و صندلی را داشته باشند تا در صورت وقوع تصادف بتوان آنها را بهعنوان یک جسم واحد خارج کرد؛ این کار برای کاهش آسیبدیدگی در تصادفهاست.
دستکش رانندهها نیز ضدحریق و نازک است تا کنترل فرمان و حس لامسه بهخوبی انجام شود. پوتینهای رانندگان در قسمت قوزک پا نیز از چرم ضربهگیر و نرم ساخته میشوند. مشابه پوشش قوزک، لایه زیر کف پا نیز به همین ترتیب ساخته میشود؛ اما نازکتر؛ تا ارتباط دقیق و آسان پا با پدالهای ماشین حفظ شود. در زیر لباس اصلی، یک لباس زیر ضدحریق و در زیر کلاه اصلی، یک کلاه مانند ضدحریق و ضدضربه پوشیده میشود.
بهطورکلی اتومبیلرانی به دو بخش مسابقات در داخل و خارج از پیست تقسیمبندی میشود؛ مسابقات داخل پیست با تعداد دورهایی مشخص با زمانبندی از پیش تعیین شده برگزار و مسابقات خارج پیست نیز اغلب با همان شرایط ولی در مسیرهای طبیعی یا مصنوعی ساخته شده، انجام میشود که این مسیرها میتواند از خیابانهای عادی سطح شهرها تا مسیرهای صعبالعبور در مناطق جنگلی یا بیابانی و کوهستانی باشد.
در ایران مسابقههای این ورزش در این شاخهها برگزار میشود:
اگر بخواهیم به ویژگی این ورزش اشاره کنیم باید بگویم اتومبیلرانی یکی از بهترین راهها برای تخلیه هیجان است؛ این ورزش مهیج با قوانین منحصربهفردی که دارد توانسته آدرنالین خون ماشینبازها را تا حد زیادی افزایش دهد و آنها را سرگرم کند.