بیلیارد

تاریخچه

بیلیارد، ورزشی قدیمی با تاریخچه‌ای دورودراز است. بازی بیلیارد از آن دست تفریحات جذابی بوده که رعایا و پادشاهان همگی آن را به یک‌شکل و بر روی زمین انجام می‌دادند. هرچند به‌مرورزمان مکان بازی تغییر کرد و به‌جای زمین به روی میزی با لبه‌های بالاآمده منتقل شد. جدا از این تغییر، بیلیاردی که امروزه در انواع باشگاه بیلیارد در سرتاسر جهان رایج است از خیلی جهات با بیلیارد اولیه تفاوت دارد.

آداب

بیلیارد نوعی بازی است که در فضای سرپوشیده بر میزی مستطیل (پوشیده با ماهوت سبز) با ۳ یا ۱۵ گوی و میله‌ای چوبی و توپ (شار) بازی می‌شود. تاریخ اختراع این رشته ورزشی خیلی مشخص نیست. در ادامه به نحوه انجام بازی بیلیارد و معرفی تجهیزات آن می‌پردازیم.

تجهیزات بیلیارد

چوب

طول استاندارد یک چوب بیلیارد یک متر و 47 سانتیمتر با وزن حدود 510 تا 595 گرم است.

چوب شامل نوک، بدنه و دسته است:

• • نوک

قسمتی که مقداری سفید و با طولی تقریباً برابر 1.27 سانتیمتر است.

• • بدنه

قسمتی صاف و صیقلی، کم‌پهنا و بلند است در میانه.

• • دسته

پهن‌ترین قسمت که به‌صورت مخروطی به‌طرف میانه و نوک پیش می‌رود.

میز

عرض میز بیلیارد تقریباً برابر 137.155 سانتیمتر و طول آن 274.23 سانتیمتر است؛ این میز دارای یک‌رویه سبز مخملی از جنس پلی‌استر و پشم روی آن را پوشانده و دارای 6 کیسه است که 4 عدد آنها در گوشه‌ها و دو عدد آنها در طرفین میز قرار گرفته‌اند.

راک

راک یک شی سه‌گوش است که بازیکن برای مرتب‌کردن توپ‌ها از آن استفاده می‌کند.

گچ

وسیله دیگری که در طول بازی از آن استفاده می‌شود، گچ است. ما گچ را به نوک کائوچویی چوب خود می‌مالیم تا به ما کمک کند که چوب در زمان ضربه‌زدن به توپ بهتر بچسبد.

رست

رست وسیله‌ای شبیه به چوب بیلیارد است با این تفاوت که در نوک چوب یک سر ضربدری قرار دارد. از این ابزار برای زمانی که بازیکن نمی‌تواند با دست خود تکیه‌گاه مناسبی برای ضربه به توپ سفید ایجاد کند، استفاده می‌شود.

رست در دو مدل وجود دارد:

• • رست معمولی
  • رست اسپایدر

توپ

توپ‌های آسیایی از رزین‌های پلی‌استری ساخته می‌شوند و این باعث می‌شود که برای تولید ارزان‌تر باشند.

مگنت

وسیله‌ای است که برای نگهداری گچ از آن در حین بازی استفاده می‌شود.

انواع بازی بیلیارد

بازی بیلیارد امروزه در سه نوع SNOOKER (اسنوکر)، pool (پول) و کارامبول (carom ball) انجام می‌شود. مشهورترین بازی‌های این ورزش اسنوکر و زیرمجموعه‌های بازی POOL روش‌هایی مانند 8 BALL، BALL 9 و 10 BALL و... است.

بازی اسنوکر SNOOKER

بازی اسنوکر به‌صورت دونفره بازی می‌شود، ابعاد میز در این بازی کمی از حالت معمول بزرگ‌تر و حفره‌های اطراف میز کوچک‌تر از سایر سبک‌های بازی می‌باشد.

این بازی دارای ۱۵ توپ قرمزرنگ، ۶ توپ به رنگ‌های صورتی، آبی، قهوه‌ای، سبز و یک توپ زرد که هرکدام دارای امتیازات متفاوتی هستند، به همراه یک توپ سفید که با آن به سایر توپ‌ها ضربه زده می‌شود.

بازی POOL

بازی POOL با نام پاکت بیلیارد (POCKET BEILLIARD) نیز شناخته می‌شود؛ این بازی دارای ۳ زیرمجموعه بازی است که عبارت‌اند از ۸ بال (eight ball)، بال ۹ (nine ball) و ۱۰ بال (ten ball) که از نظر شکل بازی شبیه به یکدیگر هستند؛ اما از نظر قوانین با یکدیگر متفاوت می‌باشند.

سبک کارامبول (carom ball)

بازی کارامبول با نام Carombole و Carom Billiards نیز شناخته می‌شود. سبک کارامبول (carom ball) خود نیز دارای ۳ زیرمجموعه با نام‌های Three Cushion (سه بالشتک – سه توپ)، One Cushion (یک بالشتک – یک توپ) و Balkline است.

قوانین بازی بیلیارد

یکی از مهم‌ترین قوانین بیلیارد حالت بدن بازیکن است؛ در واقع تا زمانی که وضعیت قرارگرفتن مناسب بدن را یاد نگیرید نمی‌توانید امیدوار باشید که به طور مؤثر به توپ ضربه بزنید و امتیاز کسب کنید.

• • برای ضربه‌زدن مؤثر باید بدن شما در حالت آرام و راحتی باشد؛ پاهایتان حدود عرض شانه از هم باز شوند و پای چپ کمی جلوتر از پای راست باشد.
  • زاویه بدن نسبت به محور عمودی چوب حدود 45 درجه است.
  • قسمت بالای بدن باید بر روی باسن خم شود، چانه و چشم‌ها باید بالای چوب باشند؛ به‌طورکلی فرم بدن مهم‌ترین قانون بازی است.

اصطلاحات رایج

برای انجام بازی بیلیارد باید با اصطلاحات رایج آن آشنا باشید.

Cue Ball (پیتوک)

یک توپ سفید بدون شماره است که شما در بازی فقط حق ضربه‌زدن به این توپ را دارید.

Object Ball (توپ هدف)

اولین توپی که در طول بازی، پیتوک به آن ضربه می‌زند.

Break

ضربه‌ای است که در ابتدای بازی زده می‌شود. وقتی بازی شروع می‌شود، بازیکنی که از قبل تعیین شده به‌وسیله پیتوک اولین ضربه بازی را به‌سوی توپ‌های مرتب شده می‌زند و به‌این‌ترتیب بازی شروع می‌شود؛ به این عمل Break می‌گویند.

Pocketing a ball

وقتی یک توپ داخل پاکت برود به این عمل Sinking یا Pocketing a ball گفته می‌شود.

Scratch

هنگامی که شما هرگز نمی‌توانید پیتوک یا توپ طرف مخالف را در پاکت کنید، در غیر این صورت شما Scratch می‌گیرید و جریمه می‌شوید.

Frozen

وقتی که توپ هدف به توپ دیگری یا به دیواره میز چسبیده باشد. ضربه‌زدن به این توپ مقداری دشوار است.

Position Play

به بررسی موقعیت بازی، سرعت لازم برای ضربه‌زدن، چرخش لازم و استراتژی بازی Position Play می‌گویند.

Banking a shot

زمانی که شما به پیتوک ضربه بزنید و پیتوک شما به توپ هدف و توپ هدف به دیواره میز برخورد کند و داخل یکی از پاکت‌ها برود؛ به این معناست که شما یا خیلی خوب بازی می‌کنید و یا خیلی خوش‌شانس هستید.

Combination

Combination در زمانی صورت می‌گیرد که ما به پیتوک ضربه بزنیم و پیتوک به یکی از توپ‌های خودمان و آن توپ به توپ هدف ضربه بزند و آن را هدایت کند.

نحوه بازی در باشگاه بیلیارد

برای بازی می‌توانید به باشگاه بیلیارد در اطراف محل سکونت خود بروید و با افراد در باشگاه به رقابت بپردازید؛ برای اطلاع از نزدیک‌ترین باشگاه‌ها در محل سکونت کافی است نام شهر خود را در سایت سموا جست‌وجو کنید.

اما نحوه بازی بیلیارد به چه صورت می‌باشد؟

1. 1. با دست راست قسمت حلقه چوب را در نقطه‌ای تقریباً بین بالای چوب و مرکز ثقل آن بگیرید. انگشت شست خود را بر روی چوب قرار ندهید این کار باعث خواهد شد که مچ دستتان بی‌جهت منقبض شود و در زدن ضربه نرم و آرام مشکل ایجاد شود. هر چه توپ از باند میز دورتر باشد شما هم برای رسیدن به آن باید بیشتر بدن خود را بکشید. وقتی کیوبال دورتر از باند است دست راست شما بیشتر به‌طرف بالای چوب قرار می‌گیرد. ولی هنگامی که کیوبال به باند نزدیک‌تر است با بالابردن سر چوب می‌توانید به توپ ضربه بزنید. هنگام ضربه‌زدن به کیوبال چشم‌های شما باید بر نقطه‌ای متمرکز باشد که می‌خواهید با توپ هدف برخورد کند.
   2. اساساً بازوی راست باید با زاویه 90 درجه از قسمت آرنج خم شود. ضربه از مفصل آرنج شروع می‌شود.
   3. مچ و قسمت زیر بازوی دست چپ یک خط مستقیم را درست می‌کنند. اگر مچ دست به چپ یا راست خم شود نقطه تماس بین نوک چوب و کیوبال به یک سمت یا سمت دیگر تغییر خواهد کرد.
   4. تمام قسمت چوب بیلیارد از ته تا نوک آن باید در امتداد مسیر ضربه موردنظر در نظر گرفته شود و باید یک خط موازی را با آن تشکیل دهد.
   5. مثلث توپ‌های خود را به‌صورت موازی با عرض میز قرار دهید. مثلث توپ باید در وسط ردیف سوم واقع شود. پس از چیدن توپ‌ها، در قسمت یک‌چهارم آخر میز باید توپ سفید قرار بگیرد و با یک ضربه مثلث را شکسته و توپ‌ها پخش شوند و با بریک بازی را شروع می‌کنید. اگر 4 توپ یا کمتر به باندها برخورد کند عمل شکستن انجام می‌شود.
   6. درصورتی‌که پس از شکستن، شار پاکت شود، دوباره کسی باید ضربه را بزند که عمل شکستن را انجام داده است. درصورتی‌که توپ پاکت نشود، نوبت به بازیکن دوم می‌رسد.
   7. اگر پس از عمل شکستن، توپ سفید پاکت شود، حریف توپ را برداشته و با حق انتخاب در هر نقطه از یک‌چهارم اول می‌تواند توپ سفید را قرار داده و بازی را ادامه دهد. توجه داشته باشید درصورتی‌که پس از شکستن، ایت بال پاکت شود، بازی از اول آغاز می‌شود.
   8. بعد از تعیین نوع توپ‌ها، بازیکنان باید سعی کنند تا تمامی شارهای خود را پاکت کنند.
   9. قبل از زدن ضربه باید شار و پاکت مشخص شود و درصورتی‌که شار موردنظر وارد پاکت نشود، نوبت بازی به حریف می‌رسد.
   10. پس از تمام‌کردن شارها باید تلاش برای پاکت کردن ایت بال انجام شود. درصورتی‌که بازیکن در هنگام ضربه‌زدن به ایت پیتوکی را مرتکب شود، بازی را باخته است.

قهرمانان

سالیوان

اگر بخواهیم به بهترین بازیکن و از قهرمانان همیشگی رشته اسنوکر اشاره کنیم نام رونی سالیوان به‌خوبی می‌درخشد.

افرن ریس

به گفته کارشناسان افرن ریس، بهترین بازیکن تاریخ بیلیارد است.

۴ بار قهرمان ایت بال آمریکا

۳ بار قهرمان مسابقات اوپن آمریکا

۲ بار قهرمان لیگ جهانی

۲ بار قهرمان قهرمانی جهان

۱ بار قهرمان مسابقات بین‌المللی توکیو

۱۴ بار قهرمان مسابقات کلاسیک سیتی داربی

امیر سرخوش

امیر سرخوش، یکی از افراد حرفه‌ای در انواع بازی بیلیارد برای سومین بار در فینال رقابت‌های اسنوکر قهرمانی جهان حضور پیدا کرد و به‌عنوان نایب‌قهرمانی این مسابقات شناخته شد.

«برای شناخت دیگر رشته های ورزشی کلیک کنید: انواع ورزش‌ها»