جودو یک هنر و ورزش رزمی ژاپنی است که به پرتاب ها و تکنیک های گلاویزی و خاک می پردازد؛ منشأ جودو، هنر جنگی تن به تن ساموراییها جوجوتسو با بیش از سه هزار سال تاریخ است و جودو نسخه ی ورزشی و بسیار لطیف تر جوجوتسو میباشد که در سال ۱۸۸۲ توسط استاد جیگورو کانو پایهگذاری و به جامعهٔ ژاپن معرفی شد و به دلیل تاکید بر مبارزهی آزاد به جای کاتا (فرم از پیش تعیین شده) در کنار حذف عناصر ضربتی و آموزش، سلاح خود را از پیشینیان خود متمایز کرد.
جیگورو کانو این رشته را با ایجاد اصلاحات و تغییراتی در جوجوتسو و بوجوتسو ایجاد کرد ونام آن را با تغییر جوجوتسو به جودو که بخش دوم آن به معنای «راه»، «جاده» یا «مسیر» است، که دلالت بر زمینهای فلسفیتر از جوتسو دارد و منشأ مشترکی با مفهوم چینی تائو دارد ، جودو قرار داد.
نحوه بازی این ورزش انفرادی
سه دسته اساسی فنون (وازا ،技) در جودو وجود دارد که جودو بیشتر با دوبخش اول شناخته میشود.
شخصی که فنون را اجرا میکند توری و شخصی که فنون رویش اجرا میشود اوکه نامیده میشود.
ناگه وازا (تکنیکهای پرتاب ،投げ技 )
شامل تمام تکنیکهایی است که در آن توری سعی میکند اوکه را پرتاب کند یا اوکه را به زمین بزند، معمولاً با هدف قرار دادن اوکه بر روی پشت خود است.
کاتامه وازا (فنون گریپلینگ ،固技)
به تکنیک های نگه داشتن (توری، اوکه را روی پشتش روی زمین قفل میکند)، خفه کردن و مفصلی (با دستکاری دردناک مفاصل اتفاق میافتد) تقسیم میشود.
آتمی وازا (تکنیکهای ضربه زدن ،当て身技)
تکنیک هایی هستند که در آن توری با ضربه زدن به یک نقطه حیاتی، اوکه را غیرفعال می کند. آتمی وازا خارج از کاتا مجاز نیست.
کاتا (فرم ها)
الگوهای از پیش تنظیم شده تکنیکها هستند و در جودو به جز دو فرم همهی آنها با یک یار تمرین میشوند.
قوانین ورزش جودو
رقابت جودو درون یک تشک یا تاتامی مشخص 14 در 14 با فضای رقابت 10 در 10 برگذار میشود؛ جودوکارها باید قبل از گام گذاشتن به درون تشک و قبل و بعد از هر تمرین یا رقابتی به یک دیگر تعظیم کنند.
جودوکارها باید لباس مناسبی بپوشند که آستینهای آن بیش از 5 سانتیمتر از مچ پا و غوزک زانو فاصله نداشته باشد، همچین کمربند آنها به درستی گره خورده باشد.
مدت زمان مسابقه برای زنان 4 دقیقه، نوجوانان 3 دقیقه، جوانان 4 دقیقه و برای مردان 5 دقیقه است. (در رقابتهای بینالمللی 5 دقیقه طول میکشد.)
لباس جودوکاران در مسابقات یکی به رنگ سفید و دیگری به رنگ آبی میباشد.
رای خطا برای نقصهای کوچک (shido) و بزرگ (hansoku make) در جودو تعیین شده است؛ چهار رای شیدو به مانند یک رای هانسوکو میک و امتیاز ایپون برای رقیب است.
جودوکارها نباید هیچ یک از فنون غیرقانونی مثل ضربه به مفاصل ، مشت زدن و یا لگد زدن را به کار ببرند یا این که صورت حریف را لمس کنند و عمدا به او آسیب بزنند.
دو نوع پنالتی ممکن است تعیین شود: شیدو (指導 - به معنای واقعی کلمه "راهنما") که برای نقض قوانین جزئی اعطا میشود؛ شیدو همچنین میتواند برای یک دوره طولانی عدم تهاجم اعطا شود؛ تغییرات اخیر قوانین به اولین شیدوها اجازه میدهد که فقط اخطار داشته باشند. در صورت مساوی بودن و تنها در این صورت، از تعداد شیدوها (اگر کمتر از سه تا باشد) برای تعیین برنده استفاده میشود. پس از دادن سه شیدو، پیروزی به حریف داده میشود.
نحوهی امتیازدهی در جودو
ورزشکار یا جودوکاری برنده مسابقه است که:
یک امتیاز کامل یا ایپو گرفته باشد، یا دو وازاکی به دست آورده باشد و یا در پایان وقت قانونی مسابقه امتیاز یوکوی بیشتری نسبته به حریف خود داشته باشد؛ اگر امتیازها در پایان رقابت برابر باشد به وقت طلایی منجر میشود، در این زمان هر ورزشکاری که امتیاز اول را کسب کند برنده مسابقه خواهد شد و اگر در پایان این زمان همچنان امتیازها برابر باشد نتیجه با Hantei (مشورت) مشخص میشود که بر اساس اکثریت رای بین داور وسط و دو داور گوشه است؛ هر ورزشکاری که امتیاز ایپون را دریافت کند برنده مسابقه اعلام میشود.
رتبهبندی جودوکاران
سطوح مختلف ورزشکاران در جودو توسط کمربند آنها مشخص میشود.
درجه رنگ هر کمربند:
کیو 10 پایین ترین درجه سفید
کیو 9 و 8 زرد
کیو 7 و 6 سبز
کیو 5 و 4 بنفش
کیو 3 و 2 و 1 قهوهای
دان 1 تا 5 مشکی
دان 6 و 7 و 8 سفید-قرمز
دان 9 و 10 بالاترین درجه قرمز
فاکتورهای جسمانی مورد نیاز جودوکاران
مهارتهای روانی حرکتی پایه
چابکی
آگاهی جنبشی
تکنیکهای جودو
انعطاف
استقامت
قدرت
سرعت
توان
مهارتهای روانی
تاکتیک
جودوکاران مشهور ایران و جهان
یانگ یونگ وی در وزن منفی 60
ویرو دنیس در وزن منفی 66
شاوداتوشویلی لاشا وزن منفی 73
گریگالاشویلی تاتو وزن منفی 81
مهدیو محمدعلی وزن منفی 90
آدامیان آرمان وزن منفی 100
رخیمو تمور در وزن بالای 100
هم اکنون ایران از طرف فدراسیون جهانی تعلیق شده اما آرش میراسماعیلی ، محمود میران ، سعید مولایی و ... جزو جودوکاران بنام ایرانی هستند.