سامبو

تاریخچه سامبو

سامبو یک هنر رزمی روسی است که ارتش سرخ شوروی برای تقویت توانایی دفاع و مبارزات تن‌به‌تن سربازان، پایه‌گذاری کرد. سامبو در لغت به معنای دفاع از خود بدون سلاح می‌باشد.

آداب سامبو

سامبو سیستم مبارزه‌ای آزاد و کامل است و در مقابل حریفان مسلح و غیرمسلح، کاربرد بسیار زیادی دارد. سامبو ترکیبی از تکنیک‌های کشتی سنتی روسیه، کاراته، کورجاگا، جودو، جوجیتسو و آیکیدو می‌باشد. در این ورزش، دو نفر باتوجه‌به قوانین خاص این رشته، در حین مبارزه از ضربات بوکس، ضربات پا و تکنیک‌های درگیری و قفل مفصل استفاده می‌کنند و در پایان مبارزه، مبارزی که بالاترین امتیاز را گرفته باشد و یا قفل مفصل و تکنیک خاصی برای تسلیم نمودن حریف انجام دهد پیروز مبارزه خواهد بود.

لباس ورزشکاران سامبو

Sambovka یک نوع لباس یا کیمونو برای آموزش و شرکت در مسابقات تمام سطوح سامبو در نظر گرفته شده است. معمولاً مبارزان از لباس قرمز یا آبی‌رنگ همراه با همان رنگ کفش، شورت و کمربند استفاده می‌کنند. رنگ کمربند در سامبو نشان‌دهنده رتبه ورزشکار نیست.

بازیکنان برای محافظت از آسیب، از تجهیزات حفاظتی مختلف استفاده می‌کنند. تجهیزات حفاظتی آنها شامل:

• کلاه ایمنی بوکس برای محافظت در برابر آسیب سر، کاهش ضربه، خراش و تورم استفاده می‌شود.
• محافظ لثه برای جلوگیری و کاهش آسیب به لثه‌ها، دندان‌ها و لب استفاده می‌شود.
• دستکش سامبو تقریباً شبیه دستکش بوکس است تنها تفاوت آن در پد جلویی است و کم‌حجم‌تر از آن است. سامبوکاران برای کاهش آسیب به حریف، انگشتان و مچ دست خود استفاده می‌نمایند.
• شرکت‌کنندگان در مبارزات و مسابقات سامبو باید از کاپ و محافظ بیضه استاندارد استفاده کنند.

 سبک‌های سامبو

در حال حاضر سبک‌های مختلفی از سامبو وجود دارد که تنها پنج مورد از آنها به رسمیت شناخته شده است که عبارت‌اند از: اسپرت سامبو، کامبت سامبو، سامبو دفاع شخصی، سامبو آزاد و سامبو ویژه. در میان آنها اسپرت سامبو، کامبت سامبو و سامبو آزاد توسط FIAS به رسمیت شناخته شده اند.

کامبت سامبو (Combat Sambo)

در میان تمامی سبک‌های سامبو، کامبت سامبو شامل بیشترین خشونت شامل انواع حمله و درگیری‌هاست. این سبک فرد را برای هر نوع شرایط و زنده‌ماندن در شرایط درگیری سخت آماده می‌کند. این سبک بیشترین توسعه‌یافتگی را دارا بوده و برای آموزش نظامی مورداستفاده قرار می‌گرفت و در آن از تکنیک‌های مختلف تهاجمی مانند مشت، لگد، آرنج، زانو، ضربه سر و دیگر ضربات استفاده می‌شود. در ارتش روسیه از سبک کامبت سامبو به‌عنوان یک ورزش آموزشی برای مبارزه‌های نزدیک و دفاع از خود استفاده شود.

این سبک تلفیقی از اسپرت سامبو و سامبو دفاع شخصی به همراه روش‌ها و تکنیک‌های خاص خود است. در سبک کامبت سامبو بسیاری از تکنیک‌های بسیار خطرناک که در دیگر سبک‌ها و رشته‌های ورزشی ممنوع است مجاز است.

مبارزان این سبک از لباسی مشابه سبک اسپرت سامبو و دستکش سامبو و گاهی اوقات محافظ سینه و سر استفاده می‌کنند.

اسپرت سامبو (Sport Sambo)

اسپرت سامبو شامل بسیاری از تکنیک‌های پرتابی، مبارزه و درگیری روی زمین و قفل مفصل است و شباهت زیادی با کشتی آزاد یا جودو دارد، اما تفاوت عمده آن در لباس، قوانین و پروتکل‌ها است. به‌عنوان‌مثال، بر خلاف جودو، در این سبک سامبو انواع قفل‌ها به‌جز حالت خفه کردن وجود دارد و محدودیت‌های بسیار کمتری در گرفتن و اجرای فن دارد.

سامبو آزاد (Freestyle Sambo)

سامبو آزاد در سال ۲۰۰۴ توسط انجمن آمریکایی سامبو ایجاد شده و به سبک‌های این رشته ورزشی اضافه شد. این سبک در برخی از قوانین متفاوت از سایر سبک‌ها بوده و گرفتن گردن و فشار به مهره‌های گردن و قفل بدن با پا در آن مجاز است و مبارزان بیشتر بر مهارت‌های پرتابی و کار روی زمین تمرکز می‌کنند.

سامبو دفاع شخصی (Self-Defence Sambo)

این سبک بیشتر برای دفاع از خود علیه هر نوع نیروی مسلح یا غیرمسلح استفاده می‌شود. سامبو دفاع شخصی شباهت زیادی به جوجیتسو دارد و بیشتر برای آموزش افرادی مانند کارکنان بانک و زنان برای دفاع از خود طراحی شده است.

قوانین ورزش سامبو

چنانچه یک رقابت با امتیاز تساوی به پایان برسد، بازیکن با امتیاز بیشتر برای تکنیک‌ها و اجراهای فنی برنده اعلام خواهد شد و در صورت مساوی بودن اجراهای فنی، پیروزی از آن بازیکن با تعداد بیشتری از درگیری‌ها خواهد بود.

پس از پایان رقابت، چنانچه هر دو بازیکن امتیاز صفر داشته باشند، برنده از طریق تعداد کارها در زمان رقابت اعلام می‌شود.

درصورتی‌که هر دو بازیکن دارای تعداد اخطار برابر باشند، بازیکنی که آخرین اخطار را دریافت کرده بازنده بازی خواهد بود.

پیروزی قطعی در مبارزات سامبو:

• در صورت پرتاب کامل که در آن مدافع به پشت می‌افتد؛ ولی مهاجم به زمین نمی‌افتد.
• در صورت نگه‌داشتن دردناک (مثل قفل مفاصل) که در این صورت مدافع با زدن دو بار کف دست بر روی تشک و یا گفتن کلمه تسلیم یا آری، مبارزه را واگذار می‌کند.
• در صورت برتری کامل در برابر رقیب، بازیکنی که بیش از ۱۲ امتیاز از رقیب خود کسب کند.

مواردی که بازیکن در مسابقه بازنده یا از مسابقه حذف و یا رد صلاحیت می‌شود:

1. اگر مبارز یک حرکت ممنوع را دو بار اجرا کند.
2. اگر مبارز بیش از دو دقیقه نیاز به درمان توسط پزشک داشته باشد، در این صورت مبارز به دلیل نیاز به پزشک و عدم توانایی در ادامه‌دادن مسابقه، حذف و بازنده خواهد شد.
3. بر اساس تصمیم پزشک، جایی که مبارز دارای بیماری یا آسیبی پرهیزناپذیر است.
4. اگر مبارز در زمان رقابت اخطار سوم را بگیرد، این تصمیم می‌تواند به‌وسیله سه مقام رسمی مسابقه اتخاذ شود
5. اگر مبارز پس از ۵ دقیقه از نخستین صدا زدنش برای مسابقه و روی تشک آمدن به روی تشک بازی نیاید.
6. در صورت رفتار بی‌ادبانه یا غیراخلاقی نسبت به حریف مقابل یا علیه یکی از مقامات مسابقه یا پرهیز از دست‌دادن با رقیب.

نحوه گرفتن امتیاز در سامبو

• به زمین‌زدن پشت حریف را با زاویه کمتر از ۱۰۰ درجه.
• پشت حریف را با زاویه‌ای کمتر از ۱۰۰ درجه به روی تشک در یک موقعیت خطرناک  قراردادن.
• فشار بر روی مفاصل دست‌وپای حریف که باعث زمین‌خوردن او شود.
• حریف را مستقیماً با یک حرکت بدون وقفه به روی تشک  پرتاب‌کردن.

دلایل توقف مبارزه سامبو 

1.  بیرون آمدن مبارز از محوطه تشک مبارزه.
2.  در مواقع تایم اوت.
3.  کم‌کاری مبارزان.
4.  موقع اعلان خطر.
5.  ضربه‌فنی کردن.
6.  برنده‌شدن در رقابت.
7.  پیروزی بعدازاین که زمان رقابت پایان یافت.
8.  پیروزی بر مبنای اختلاف فنی (۱۲ امتیاز اختلاف بین دو مبارز)

خطاها:

1. پرتاب رقیب بر روی سر با فشار دردناک
2. انجام هر عملی برای خفه کردن، گرفتن دهان و بینی رقیب و بستن راه تنفسی وی
3. ایجاد عمدی هرگونه زخم و خراش دردناک و دندان گرفتن
4. اعمال فشار و خم‌کردن و گرفتن انگشتان دست‌وپا
5. استفاده از حرکات دردناک در ستون فقرات رقیب و یا فشاردادن سر رقیب با دست‌وپا
6. قراردادن بازو، پاها یا دست‌ها روی صورت رقیب
7. اجرای فن گرفتن دردناک در وضعیت ایستاده
8. اجرای فن گرفتن با حالت پیچش
9. ایستادن روی پای رقیب با پاشنه پا نگه‌داشتن پای رقیب با قسمت پاشنه پا

جایگاه سامبو در جهان

ازآنجایی‌که سامبو فرم‌های مختلفی را از مجموعه‌ای از فرهنگ‌های مختلف کشتی بیرون می‌کشید، به‌سرعت در خارج از مرزهای اتحاد جماهیر شوروی گسترش یافت. این ورزش آماتور در ژاپن، بلغارستان، مغولستان و طیف وسیعی از دیگر کشورهای عید پاک تا دهه ۵۰ محبوبیت پیدا کرد. رقابت‌های سامبو در دو بخش سامبو و کامبت سامبو برگزار می‌شود.

ویژگی ورزشکاران

مبارزان این رشته باید چابکی، انعطاف و هوش بالا داشته و تسلط کافی بر حرکات پرتابی و کشتی، قفل مفصل، ضربات دست‌وپا و روش‌های تسلیم نمودن حریف داشته باشد.

باید یادآوری نمود که برای حرفه‌ای شدن در این ورزش سال‌ها تمرین و تلاش برای یادگیری نیاز است تا فرد بتواند کنترل عالی بر تمامی حرکات خود داشته باشد.

قهرمانان سامبو

بهترین مبارز سامبو شناخته شده در جهان

حبیب نورمحمدوف مبارز پیشین و ترویج‌گر هنرهای رزمی ترکیبی روسیه‌ای که یکی از بهترین مبارزان ترکیبی به شمار می‌رود. وی در مسابقات قهرمانی سامبو جهان دو بار به قهرمانی رسیده است. علاوه‌برآن قهرمانی در یواف‌سی و سه دفاع پیاپی از کمربند به قهرمانی رسیده است. نورمحمدوف با ۲۹ پیروزی و بدون شکست در دستهٔ سبک‌وزن، بیشترین رکورد پیروزی پیاپی و بدون شکست را در میان مبارزان ترکیبی دارد.

بهترین مبارز سامبو شناخته شده در ایران

محمد سعیدی مدنی دارنده نخستین مدال جهانی سامبو در ایران می‌باشد. تعداد ۸۰ کشور مختلف جهان در رقابت‌های سامبو قهرمانی ۲۰۲۱ جهان شرکت کردند. نماینده وزن ۸۸- کیلوگرم سامبو ایران در مسابقات جهانی تاشکند در مقابل حریف آذربایجانی ابتدا با نتیجه چهار بر صفر عقب افتاد؛ اما در دقایق پایانی با نتیجه هفت بر پنج، این حریف را نیز شکست داده و با کسب مدال برنز، اولین نشان سامبو ایران را در رقابت‌های قهرمانی جهان به ارمغان بیاورد.